Materia i energia w ekosystemach

W ramach pracy z modułem MATERIA I ENERGIA W EKOSYSTEMACH uczniowie poznają różnorodność form życia w ekosystemach oraz unikalność sposobów podtrzymania tych form życia. Dowiadują się, że w ekosystemie istnieją siedliska tworzone przez czynniki biotyczne i abiotyczne. Na tym etapie uczniowie powinni już wiedzieć, że wszystkie żywe istoty wymagają tych samych podstawowych zasobów: żywności, wody, schronienia i powietrza. Poszerzeniem tej wiedzy będzie dyskusja o interakcjach, jakie występują, gdy czynniki biotyczne konkurują o uzyskanie tych zasobów.

Uczniowie dyskutują, jak czynniki biotyczne zależą od czynników abiotycznych, takich jak Słońce, woda i powietrze oraz od innych czynników biotycznych, w tym roślin i zwierząt, umożliwiając im wzrost, reprodukcję i przetrwanie.

Poprzez sześć serii działań badawczych uczniowie badają ruch materii oraz obieg energii w ekosystemie. W miarę realizowania tych działań za pomocą takich modeli, jak: sieci pokarmowe, piramidy żywieniowe i eko-kolumny, coraz lepiej rozumieją zjawiska: konkurencji, współzależności i sfer Ziemi.

Na koniec pracy z modułem omawiają wpływ człowieka na ekosystem oraz możliwe sposoby ochrony środowiska naturalnego.

• Sposoby poznawania przyrody (pojęcia: eksperymentu, doświadczenia i obserwacji; stosowanie różnych przyrządów; wykorzystanie zmysłów do prowadzenia obserwacji; zasady zachowania bezpieczeństwa)

• Pogoda, składniki pogody, obserwacje pogody (stany skupienia opadów i osadów atmosferycznych)

• Ja i moje otoczenie (rośliny trujące oraz zwierzęta jadowite i inne stanowiące zagrożenie dla życia i zdrowia)

• Środowisko przyrodnicze najbliższej okolicy (składniki przyrody ożywionej i nieożywionej; wody stojąco i płynące, naturalne i sztuczne zbiorniki wodne; warstwy lasu, gatunki roślin i zwierząt w nich żyjących; grzyby jadalne i trujące – ich znaczenie w przyrodzie i życiu człowieka; sposoby odżywiania organizmów samożywnych i cudzożywnych; warunki życia i przystosowanie organizmów do życia na lądzie i w wodzie; organizmy łąk i pół uprawnych; rozpoznawanie organizmów występujących w najbliższej okolicy)

• Środowisko antropogeniczne i krajobraz najbliższej okolicy szkoły (składniki i funkcje środowiska antropogenicznego; zależności miedzy środowiskiem antropogenicznym i przyrodniczym)

• Organizacja i chemizm życia (hierarchiczna organizacja budowy organizmów; funkcje pierwiastków i grup związków chemicznych występujących w organizmach; podstawowe elementy budowy komórki i ich funkcje – obserwacje mikroskopowe komórki; fotosynteza- substraty, produkty i warunki przebiegu procesu; czynności życiowe organizmów)

• Różnorodność życia:

1. bakterie (miejsce występowania, czynności życiowe, znaczenie w przyrodzie i dla człowieka)

2. różnorodność i jedność roślin (tkanki roślinne i ich funkcje; rośliny okrytonasienne- formy morfologiczne, budowa i modyfikacje korzeni, łodygi, liści; doświadczenia pokazujące wpływ czynników środowiska na proces kiełkowania; znaczenie roślin okrytonasiennych w przyrodzie i dla człowieka;

3. grzyby (środowisko życia; oddychanie, odżywianie; znaczenie grzybów w przyrodzie i dla człowieka)

4. różnorodność i jedność świata zwierząt (tkanki zwierzęce i ich funkcje; pierścienice, stawonogi, mięczaki-środowisko i tryb życia, cechy morfologiczne, cechy wspólne oraz znaczenie w przyrodzie i dla człowieka; gady jako zwierzęta zmiennocieplne; ptaki i ssaki jako zwierzęta stałocieplne, ich cechy morfologiczne i różnorodność środowisk życia; różnorodność zwierząt kręgowych)

• Ekologia i ochrona środowiska (związki miedzy żywymi i nieożywionymi elementami ekosystemu; określanie cech populacji wybranego gatunku rośliny zielnej w terenie; analiza oddziaływań antagonistycznych; struktura troficzna ekosystemu; obieg materii i przepływ energii przez ekosystem; sieci i łańcuchy pokarmowe; odnawialne i nieodnawialne zasoby przyrody)

• Zagrożenia różnorodności biologicznej (istota różnorodności biologicznej; przykłady gospodarczego użytkowania ekosystemów)

  

„Planowanie, organizowanie i prowadzenie zajęć dydaktycznych, wychowawczych i opiekuńczych wynikających ze specyfiki szkoły i zajmowanego stanowiska z wykorzystaniem metod aktywizujących ucznia, w tym narzędzi multimedialnych i informatycznych, dostosowanych do specyfiki prowadzonych zajęć”

(z Rozporządzenia MEN z dnia 29.05.2018 roku w sprawie szczegółowych kryteriów i trybu dokonywania oceny pracy nauczycieli)

Zachęcamy do do systematycznego korzystania z narzędzi multimedialnych i informatycznych, zwłaszcza w odniesieniu do obowiązującego od 01.09.2018 nowego systemu oceny pracy nauczycieli szkoły.

Integralną część modułu STRUKTURA I WŁAŚCIWOŚCI MATERII stanowi multimedialna baza wiedzy zawierająca materiały cyfrowe dla uczniów i nauczyciela:

• atrakcyjne symulacje przedstawiające zjawiska,
• multimedialne podręczniki ucznia w przystępny sposób tłumaczące analizowane podczas eksperymentów zjawiska,
• multimedialne karty pracy i obserwacji do eksperymentów,
• ćwiczenia interaktywne,
• multimedialne testy sprawdzające zdobytą wiedzę,
• scenariusze lekcji ze szczegółowo opisanymi eksperymentami i projektami edukacyjnymi, w których nauczyciele znajdą m.in.:

- informacje jak się przygotować;
- informacje jak wprowadzić uczniów w zagadnienia;
- opis materiałów potrzebnych do sesji (zarówno multimedia, jak i podręczniki oraz materiały z zestawu);
- szczegóły dotyczące tego, jak powinien wyglądać przebieg sesji (wraz z podpowiedziami dodatkowych działań dla uczniów z  
   trudnościami);
- pracę domową dla uczniów.

Materiał interaktywny zawierający około 100 ekranów multimedialnych świetnie nadaje się zarówno do pracy grupowej na tablicach interaktywnych, jak i indywidualnej na tabletach, smartfonach lub komputerach (systemy Windows, Android, iOS).

Moduł MATERIA I ENERGIA W EKOSYSTEMACH zawiera pomoce do eksperymentów znajdujące się na liście pomocy wyposażenia pracowni przyrodniczych rekomendowanych przez Ministerstwo Edukacji Narodowej.